Kuchnia Bezglutenowa Margaret: Dlaczego warto jeść dynię? Why should you eat pumpkin?

This article will be in Polish only, at the bottom of the article are links to a similar topic in English.

Dynia – warzywo czy owoc? W tej kwestii zdania są podzielone, ale szybko można rozwiązać spór, ponieważ według systematyki dynia (Cucurbita pepo) tak samo, jak ogórek czy melon zaliczana jest do warzyw z rodziny dyniowatych i tego powinniśmy się trzymać.

Dynia przywędrowała do nas z Ameryki, gdzie należała do najbardziej znanych i cennych upraw niektórych plemion indiańskich. Indianie wykorzystywali ją na wiele sposobów. Miąższ zjadano, ze skorup wytwarzano zaś rozmaite przedmioty codziennego użytku, misy a nawet rzeźby. Warzywo trafiło do Europy za pośrednictwem hiszpańskich żeglarzy.

Istnieje wiele odmian dyni, na uwagę zasługuje dynia hokkaido, którą coraz częściej można spotkać w sklepach ze zdrową żywnością. Jest niewielka, ma przepiękny soczysty pomarańczowy kolor, no i nie trzeba jej obierać ze skórki.

Dynia to absolutny super produkt sezonu jesiennego. Nie dość, że smakuje wybornie, to ma wspaniały wpływ na nasz organizm. Właściwości lecznicze posiada miąższ i nasiona dyni, z których po wysuszeniu tłoczy się olej. Szczególnie cenna jest dynia o pomarańczowym miąższu – im kolor miąższu intensywniejszy, tym więcej w nim witamin.

Dynia to prawdziwa skarbnica witamin i składników mineralnych. Dynia jest bogata w B-karoten (426 μg witaminy A w 100 g - dzienna norma dla dzieci i połowa zapotrzebowania dorosłych), witaminy z gr. B (B1 i B2), C i PP oraz składniki mineralne: magnez (14 mg/100g), potas (278mg/100g), żelazo (o,8mg/100g), wapń (66mg/100g), fosfor (43mg/100g). Występują także śladowe ilości selenu, miedzi, manganu i cynku. Jest doskonałym źródłem białka i błonnika. W dodatku jest małokaloryczna (zaledwie 28 kalorii w 100g), a w sezonie jesiennym także tania. Niestety indeks glikemiczny dynia ma wysoki (IG=75), dlatego nie jest wskazana dla diabetyków. Komponując posiłek z dodatkiem tego warzywa trzeba go łączyć z produktami o niskim indeksie.

Prawdziwą skarbnicą wielu witamin i minerałów są także pestki dyni. W 100 g zawierają aż 550 mg magnezu (ok. 150% dziennego zapotrzebowania), 1174 mg fosforu (168%), 4,49 mg manganu (214%) i 7,64 mg cynku (80% zapotrzebowania na cynk kobiet i 50% - mężczyzn). Pestki dyni są też bogate w witaminę B3, czyli niacynę, niezbędną do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego - 100 g zaspokaja 30% dziennego zapotrzebowania.

15 powodów, dla których warto jeść dynię:

Poprawia wzrok – stanowi najbogatsze źródło beta- karotenu, który dobroczynnie wpływa na oczy i zapobiega „kurzej ślepocie”. Polecana jest osobom o słabszym wzroku, długo pracującym przy komputerze lub często oglądającym telewizję. Beta – karoten jest lepiej przyswajalny, gdy skroimy go 2-3 kroplami oleju.

Obniża ciśnienie – dynia jest bogata w potas, ma jednocześnie mało sodu, działa moczopędnie. Zapobiega zatrzymywaniu wody w tkankach, zmniejsza lub likwiduje obrzęki. Polecana jest osobom cierpiących na nadciśnienie.

Dobroczynnie wpływa na serce – dynia obniża poziom cholesterolu i dlatego powinny ją spożywać osoby, które w dużym stopniu zagrożone są chorobami serca, układu krążenia lub miażdżycą. W ten sam sposób działa sok z dyni. Pestki z dyni i zawarte w nich oleje są bogate w fitosterole, np. beta-sitosterol, związek zapobiegający wchłanianiu cholesterolu, a także obniżający poziom całkowitego cholesterolu i pozom LDL.

Odkwasza organizm – dostarcza wapnia, potasu, magnezu, czyli pierwiastków, które przywracają równowagę kwasowo – zasadową. Długotrwały stan zakwaszania powoduje bóle głowy, niestrawność, zaburzenia przemiany materii, wypryski na skórze, sprzyja rozwojowi miażdżycy i reumatyzmu.

Reguluje pracę jelit i pobudza procesy trawienne, a ponadto oczyszcza organizm z trujących produktów przemiany materii.

Opóźnia procesy starzenia i ma wpływ na dobry stan skóry. Zawarty w dyni beta-karoten jest silnym przeciwutleniaczem, chroniącym skórę przed wolnymi rodnikami.

Działa przeciwwymiotnie. Miąższ dyni poleca się kobietom w ciąży, gdyż jest doskonałym środkiem przeciw nudnościom i wymiotom. Zaś pestki dyni pomagają zwalczyć chorobę lokomocyjną.

Obniża poziom glukozy we krwi, zapobiegając cukrzycy.

Ma działanie przeciwnowotworowe. Witamina A łącznie z beta-karotenem należy do przeciwutleniaczy – chroni tkanki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Z tego powodu zmniejsza ryzyko chorób nowotworowych.

Dba o nasze kości. Dynia spośród warzyw zawiera dosyć dużo wapnia – 66mg/100g. Wapń jest głównym składnikiem kości i zębów. Codzienne spożycie wapnia przeciwdziała rozwojowi osteoporozy.

Pozwala schudnąć – miąższ dyni jest niskokaloryczny, bo zawiera około 20 – 30 kcal w 100 g. Nadaje się więc dla wszystkich, którzy dbają o linię i pilnują kalorii swych posiłków. Szybko syci. Dodatkowo dostarcza dużo nierozpuszczalnego błonnika, który pobudza perystaltykę jelit i utrudnia przyswajanie tłuszczów z posiłków. Zwiększa przemianę materii.

Dostarcza smacznych i zdrowych pestek bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe, które rozpuszczają płytki miażdżycowe, osadzające się w tętnicach. Pestki także korzystnie wpływają na czynności mózgu, uczestniczą w wytwarzaniu hormonów.

W świeżych pestkach dyni zawarta jest kukurbitacyna, która działa przeciwpasożytniczo. To wciąż najskuteczniejszy i najlepszy środek na pasożyty u dzieci, bo nie zawiera chemii i toksyn i nie wiąże się z żadnymi skutkami ubocznymi. Dyniową kurację odrobaczającą najlepiej przeprowadzić jesienią. Wystarczy zjeść rano, na czczo 100-200 (w zależności od wieku) świeżo wyłuskanych pestek dyni. Po 2-3 godzinach trzeba zażyć środek przeczyszczający.

Cynk obecny w pestkach dyni ma dobroczynny wpływ na cerę – wzmacnia ją, rozjaśnia i wygładza, przyśpiesza gojenie ran. Pestki dyni szczególnie polecane są osobom cierpiącym na trądzik oraz mężczyznom w średnim wieku. Wszyscy powinni oni bowiem dostarczać sobie odpowiednio dużych ilości cynku. W pierwszym przypadku po to, by wyregulować produkcję sebum, a więc ograniczyć przetłuszczanie się skóry prowadzące do pojawiania się wyprysków, a w drugim dlatego, iż cynk redukuje ryzyko przerostu i zapaleń prostaty.

Dba o nasz dobry sen. Pestki dyni zawierają w dużej ilości aminokwas tryptofan, który na drodze przemian poprzez serotoninę metabolizuje się w naszym organizmie w melatoninę. Melatonina to hormon regulujący nasz sen. Tak więc, spożywanie pestek dyni, szczególnie wieczorem, może zapewnić nam długi i spokojny nocny wypoczynek.

Ekologiczna dynia

Nie musisz biegać do sklepów z ekologiczną żywnością, ani specjalnie jechać do gospodarstwa ekologicznego, żeby kupić zdrową dynię. To warzywo słabo wiąże azotany (czyli składniki sztucznych nawozów, które mogą znajdować się w ziemi). Pod tym względem przewyższa marchewkę, która może wchłaniać pestycydy. Bez obaw o skażenie chemicznymi środkami możesz jeść każdą kupioną dynię. Oczywiście przed pokrojeniem umyj ją starannie, żeby to, co znajduje się na skórze, nie przedostało się do miąższu podczas krojenia.

Dynia niezwykle rzadko powoduje alergie jest zatem produktem bezpiecznym dla maluszków.

Olej z pestek dyni

Z pestek dyni wytłacza się olej, który jest zarówno produktem spożywczym, jak i kosmetycznym.
Tłoczony na zimno olej z pestek ma ciemnozielono-brązowy kolor oraz orzechowy zapach i smak. Jest lekkostrawny. W przewadze zawiera kwas linolowy i olejowy oraz witaminy: E, B1, B2, B6, duże ilości witamin A, C i D, jest bogaty w beta-karoten, potas, selen i cynk. Tłuszcze zawarte w pestkach dyni zaliczają się do pełnowartościowych tłuszczów roślinnych. Około 80% kwasów tłuszczowych to kwasy nienasycone, z czego 50-60% to wielokrotnie nienasycone. Kwasy nienasycone są niezbędne dla organizmu, są niezbędnym elementem do budowy witaminy D, hormonów, a także ścianek komórkowych. Olej z pestek dyni tłoczony jest na zimno, dzięki czemu nienasycone kwasy tłuszczowe nie ulegają rozkładowi, a olej zachowuje wszystkie właściwości odżywcze. Powinno się go używać do sałatek, gotowanych warzyw i innych potraw przygotowywanych na zimno.
UWAGA. Olej z pestek dyni nie znosi podgrzewania! Po otwarciu trzeba go przechowywać w lodówce. Chłód i ciemność przedłuży trwałość oleju do około 9 miesięcy, podczas gdy pozostawiony w jasnym i ciepłym pomieszczeniu ma ważność tylko przez 3 miesiące.

Olej z pestek dyni stosowany jest również jako kosmetyk, szczególnie polecany jest dla skóry suchej, łuszczącej się, pękającej, dojrzałej (wygładza zmarszczki). Można używać go również przeciw rozstępom, jako dodatek w olejkach do masażu, kremów i peelingów. Wykazuje właściwości nawilżające, natłuszczające i wygładzające, a dzięki dużej zawartości potasu działa oczyszczająco i rozjaśniająco. Do masażu należy zmieszać go z innym olejem roślinnym (np. słonecznikowym lub oliwą z oliwek) w proporcjach 1:2.

Jaką dynię kupować?

Podczas zakupów zwróć uwagę, aby dynia miała ładny i żywy pomarańczowy kolor (chyba, że kupujemy gatunki o innej barwie). Nie powinna być ani niedojrzała, ponieważ nie ma wtedy zbyt wielu wartości odżywczych, charakterystycznego aromatu czy smaku, ani też nie powinna być przejrzała, gdyż staje się wówczas włóknista. Najważniejszym wskaźnikiem dojrzałości jest pozostałość łodygi (tzw. ogonek), która powinna być zdrewniała i podobna do korka. Skórka powinna być matowa ale gładka, bez plam i uszkodzeń. Skórka dyni piżmowej powinna być z lekkim woskowym nalotem. Nie wybieraj też zbyt dużych przerośniętych okazów.

Dynia najlepiej przechowuje się w całości w suchym i chłodnym, ale przewiewnym miejscu. Może wówczas spokojnie przezimować nie tracąc swoich właściwości. Jeśli jednak nie mamy takiej możliwości dobrym sposobem będzie pokroić dynię w kostkę i zamrozić.
Nie przechowuj pokrojonej dyni zbyt długo w lodówce gdyż łatwo w ten sposób traci swój aromat. Najbezpieczniejszy czas to 24 godziny.

Dynia w kuchni

Dynia ma bardzo wiele kulinarnych zastosowań, poczynając od przetworów, tych słodkich (np. musy, dżemy, marmolady), jak i niesłodkich (np. kawałki dyni marynowane w occie), przez wypieki (ciasta, pieczywo) aż po dania na gorąco, jak np. zupy, pikantne gulasze, farsze, placuszki. Surowa dynia jest dobrym dodatkiem do sałatek warzywnych i owocowych. Popularna jest także alkoholowa nalewka z dyni.

Wszystkie jadalne gatunki dyni doskonale harmonizują się smakowo z innymi warzywami czy owocami a także z kaszami, ryżem czy makaronem. Przyprawiać możemy ją czosnkiem, świeżymi i suszonymi ziołami, tradycyjnymi przyprawami korzennymi (imbir, pieprz cayenne, cynamon, goździki) czy cytrusami.

Przed wykorzystaniem dynię należy „porządnie” obrać. W tym celu najpierw ją dokładnie myjemy, a następnie przekrawamy na pół. Później należy wyciąć pestki wraz z miękkim miąższem i odkroić grubą i twarda skórę. Tak obraną dynię kroimy na kawałki.

A oto moje propozycje dań z dynią (klikając na tytuł dania przejdziesz do przepisu):

Sałatka z dynią, jabłkiem, quinoa i suszoną żurawiną. Pumpkin Apple Quinoa Dried Cranberry Salad.

Kasza jaglana, dynia i prażone jabłka na ciepło. Warm millet, pumpkin and roasted apples.

Sałatka z dynią, jarmużem, granatem i quinoa. Pumpkin kale pomegranate quinoa salad.

Serniczki dyniowe bez pieczenia. No bake pumpkin cheesecake.

Risotto dyniowe z brukselką. Pumpkin Risotto with Brussels Sprouts.

Tarta warzywna z dynią i brokułem. Quiche with pumpkin and broccoli.

Pikantna zupa dyniowa z jabłkiem i koprem włoskim. Spicy pumpkin soup with apple and fennel.

Pizza z pesto, łososiem, dynią, serem i czerwoną cebulą. Pizza with pesto, salmon, pumpkin, cheese and red onion.

Tartaletki z dynią i burakami. Pumpkin Beetroot Tartlets.

Babeczki dyniowe z niespodzianką. Pumpkin muffins with surprise.

Gorąca biała czekolada z puree dyniowym. Hot white chocolate with pumpkin puree.

Zupa dyniowo-selerowa. Pumpkin celery soup.